Impactevaluatie en impactgedreven handelen

Impactevaluatie en impactgericht handelen als prioritaire uitdaging

Het thema ‘impactevaluatie’ werd na de eerste Sociaalwerkconferentie in 2018 naar voren geschoven als één van de prioritaire uitdagingen voor het Sociaal Werk. Hoewel de voorbije jaren al heel wat stappen werden gezet en diverse sociaalwerkpraktijken met impactevaluatie aan de slag gingen, leven er vandaag toch nog tal van vragen en onduidelijkheden op het terrein.

Allereerst bestaat er heel wat conceptuele onduidelijkheid en spraakverwarring. Zo is het lang niet altijd duidelijk wat precies met ‘impact’ wordt bedoeld. Ook het doel van impactevaluatie is vaak onduidelijk. Dient het als leerinstrument of als verantwoordingsinstrument, en in welke mate zijn deze beide doelstellingen verenigbaar?

Daarnaast dringt ook de vraag naar aangepaste evaluatiemethoden zich op. Sociaalwerkpraktijken laten zich niet gemakkelijk vatten in eenvoudige modellen. Dit geldt ook voor de evaluatie van deze praktijken. Vaak is onduidelijk wie op welk niveau aan impactevaluatie kan doen. Gaan we ervan uit dat organisaties dat zelf kunnen, of beantwoorden we een aantal vragen op sectoraal niveau? Wat is de rol van kennisdatabanken en -instellingen?

Impactevaluatie vraagt, naast het verhelderen van concepten, het uitklaren van doel en focus, het op maat snijden van sociaalwerkpraktijken en het promoten van impactgericht handelen, ook om een debat over wie welke taken hierin kan opnemen.

Visienota

Onder de titel ‘Impactevaluatie en impactgericht handelen in het Sociaal Werk’ onderzochten onderzoekers van de Universiteit Antwerpen, de KU Leuven, de Karel de Grote Hogeschool en SAM, steunpunt Mens en Samenleving tussen januari 2021 en oktober 2022 de uitdagingen voor sociaal werk bij het thema impactevaluatie.

Het team van onderzoekers ontwikkelde een visie op impactevaluatie in Sociaal Werk, gebaseerd op een uitgebreide literatuurstudie. In de aanloop naar de tweede sociaalwerkconferentie van 5 mei 2022, publiceerde het team de visienota ‘Impactevaluatie in het sociaal werk - Van theorie naar praktijk’.

Lerend netwerk

Tussen januari 2021 en oktober 2022 zette het onderzoeksteam een lerend netwerk op waarin praktijkervaring, -kennis en -inzichten rond impactevaluatie en impactgericht handelen van diverse sociaalwerkpraktijken werden uitgewisseld en verdiept. De bevindingen uit de wetenschappelijke literatuurstudie en de ontwikkelde visie werden getoetst aan de concrete praktijkervaringen van de vijf betrokken organisaties.

De conclusies uit de bijeenkomsten van dit lerend netwerk werden opgenomen in het rapport 'Impactevaluatie in het sociaal werk - Inzichten uit het lerend netwerk en literatuurstudie'.

Actie-onderzoek

De onderzoekers voerden twee actie-onderzoeken uit die resulteerden in twee rapporten. Het eerste rapport ‘Impactevaluatie in het sociaal werk - Een praktijkvoorbeeld uit het algemeen welzijnswerk’ beschrijft uitvoerig het actie-onderzoek binnen CAW Groep, CAW Antwerpen en CAW Oost-Vlaanderen, met werkingsgebied Vlaamse Ardennen-Panacea. In dit actie-onderzoek werd een evaluatietraject opgezet, met als doel inzicht te verwerven in de vragen, uitdagingen en spanningsvelden waarmee de CAW en CAW-groep zich geconfronteerd wisten bij de evaluatie van hun werkzaamheden.

Het tweede rapport, ‘Impactevaluatie in het sociaal werk - Een praktijkvoorbeeld uit het onderwijsopbouwwerk’ brengt verslag uit van een actie-onderzoek bij het onderwijsopbouwwerkproject ‘Transfer Secundair’ van SAAMO Antwerpen Provincie. In dit actie-onderzoek werd een programmatheorie uitgewerkt waardoor inzicht gekregen werd in de vragen, uitdagingen en spanningsvelden waarmee ‘Transfer Secundair’ geconfronteerd werd bij de impactevaluatie van hun werking.