Algemeen
Uiteraard hebben de diensten maatschappelijk werk, de OCMW’s en de CAW’s op dit moment ook een fysieke locatie waar mensen met welzijnsvragen langs kunnen gaan. Het samenwerkingsverband GBO heeft niet als doelstelling om te fusioneren tot één toegangspunt voor onthaal van mensen met welzijnsvragen. Het is wel de bedoeling dat elke dienst, welk zijn begeleidingsaanbod ook is, zich profileert als een algemeen breed onthaal voor alle welzijnsvragen.
Net als andere sectoren heeft het welzijnswerk zich de laatste decennia ontwikkeld tot meer specialisatie. Ondertussen groeit het besef dat deze evolutie zijn keerzijde heeft. Enerzijds zorgt deze specialistische benadering ervoor dat niemand nog oog heeft voor het geheel en de samenhang van problemen. Soms gaat daardoor energie verloren, omdat er geen rekening mee gehouden wordt dat er eerst ook op andere vlakken vooruitgang moet worden geboekt.
Er wordt de nadruk gelegd op het feit dat de ontwikkeling van het samenwerkingsverband GBO via een participatief traject moet verlopen. Dat betekent dat bij de uitwerking van het project in alle fasen mensen uit de doelgroep betrokken worden bij de keuzes die in het project worden gemaakt. Dit vinden we belangrijk omdat de doelgroep de drempels die er zijn het best kent en dat daarom de keuzes die gemaakt wordt in het samenwerkingsverband GBO ook het best zullen aansluiten bij de noden van de doelgroep.
Actoren
De kernactoren hebben vaak een andere actieradius. Lokale besturen zijn per definitie lokaal georganiseerd, andere zijn vaak actief op bovenlokaal niveau. Bovendien speelt ook de eigenheid van wijken of buurten. In functie van de lokale en regionale context dient onderzocht te worden op welk niveau het nodig is om de krachten te bundelen zodat het netwerk optimaal kan functioneren.
Aanvankelijk is er in de pilootprojecten een afvaardigingen van alle mutualiteiten geweest. Op termijn werd gewerkt met afvaardiging vanuit het intermutualistisch overleg gezien dit efficiënter is. Elke kernpartner dient zich zo te organiseren dat ze goed vertegenwoordigd zijn in de GBO-stuurgroep.
Het beoogde samenwerkingsverband wordt opgezet onder regie van het lokaal bestuur, en dit met maximale betrokkenheid van de andere actoren. De regierol heeft onder andere betrekking op het in gezamenlijk overleg, organiseren van de toegankelijkheid van de welzijns- en gezondheidsvoorzieningen voor de burgers en een geïntegreerd en herkenbaar onthaal, de afstemming van aanbod op vraag van de lokale hulp- en dienstverlening en de ontwikkeling van beleid.
Om de doelstellingen inzake het verhogen van de toegankelijkheid van de hulp- en dienstverlening en het verlagen van de onderbescherming, te realiseren dient het GBO een samenwerking op te zetten met lokale basis- of faciliterende actoren. De faciliterende en basisactoren zijn voorzieningen uit de nulde of eerste lijn (o.a. instituten samenlevingsopbouw, armoedeverenigingen, huisartsen, thuiszorgdiensten, huizen van het kind, buurtwerk …). Het betreft vindplaatsen voor kwetsbare personen of diensten die in contact komen met of signalen opvangen van kwetsbare personen.
Het lokaal bestuur is verantwoordelijk voor de realisatie van het sociaal huis als herkenbaar lokaal aanspreekpunt. Vanuit het Sociaal Huis bouwt het lokaal bestuur het samenwerkingsverband Geïntegreerd Breed Onthaal uit.
Het samenwerkingsverband maakt duidelijke en transparante afspraken over de verdeling van taken en verantwoordelijkheden, waaronder de wijze waarop regie door het lokaal bestuur wordt gerealiseerd. De regie voldoet aan al de volgende voorwaarden:
Niet alleen de OCMW’s, de CAW’s en de diensten maatschappelijk werk van de ziekenfondsen zijn betrokken. In het samenwerkingsverband GBO spreken we van een goede afstemming met basisactoren en achterliggend aanbod. Met basisactoren bedoelen we organisaties en diensten die zich zeer kort situeren bij de leefwereld van mensen. Dat kunnen bijvoorbeeld verenigingen waar armen het woord nemen of patiëntenverenigingen zijn.
GBO inhoudelijk
De regionale beleidsmedewerkers van de afdeling Beleidscoördinatie werken op een regionaal niveau. Deze medewerkers hebben mede de opdracht om de signalen op het werkveld te capteren en deze te bezorgen aan hun management. Op basis daarvan zullen beleidsadviezen voor de minister worden opgesteld.
Eén van de doelstellingen van het samenwerkingsverband GBO is dat elke burger maximaal zijn grondrechten moet kunnen realiseren, ook en in het bijzonder de meest kwetsbaren. Je kan dus zeker vertrekken vanuit de grondrechten en bekijken welke doelgroep(en) nu geen toegang heeft tot deze rechten.
Participatie kan op 2 niveaus gerealiseerd worden:
De samenwerkingsverbanden GBO hebben twee belangrijke doelstellingen: een herkenbare toegang tot hulp en zorgen dat mensen hun rechten effectief realiseren. Er is bijzondere aandacht voor kwetsbare doelgroepen. Dit kunnen mensen in armoede zijn, mantelzorgers, chronisch zieken, mensen met psychische problemen, mensen met financiële vragen, …
Om dit duidelijker te maken schetsen we een tweetal casussen.
Het samenwerkingsverband Geïntegreerd Breed Onthaal is zo georganiseerd dat, daar waar nodig, het overzicht op het hulpverleningstraject van de gebruiker wordt behouden. Het fungeert bovendien als terugvalbasis en houvast daar waar gebruikers in een traject van achterliggend aanbod om een of andere reden afhaken, terwijl er toch nog hulp nodig is. Het blijft dan ook beschikbaar voor verdere vragen van de gebruiker en kan bemiddelen tussen de gebruiker en andere lokale actoren bij onduidelijkheden of problemen.
GBO t.o.v. andere beleidsdomeinen
Welzijn en gezondheid hebben veel raakvlakken, bestaat door de creatie van deze entiteiten niet het risico dat er opnieuw versnippering ontstaat en naast elkaar gewerkt wordt?
Het samenwerkingsverband Geïntegreerd Breed Onthaal (GBO) en de Huizen van het Kind delen enkele basisprincipes, waaronder:
ELZ als geografische afbakening
De eerstelijnszone is de geografische afbakening waarin meerdere lokale besturen samen met de andere kernpartners van het GBO en de basis- en faciliterende actoren het samenwerkingsverband geïntegreerd breed onthaal ondersteunen. Samen met andere partners binnen de eerstelijnszone worden randvoorwaarden gecreëerd om tot een goede ontwikkeling van de functies en werkingsprincipes van het GBO te komen. Het lokaal bestuur voert de regie over het GBO, al dan niet in samenwerking met andere lokale besturen.
Proces en procesbegeleiding
Ook de nieuwe samenwerkingsverbanden GBO kunnen rekenen op ondersteuning en begeleiding. De regionale beleidsmedewerkers van het Departement Zorg geven deze begeleiding. De ondersteuning betreft onder meer coaching, intervisie en procesbegeleiding.
Tools
De regionale beleidsmedewerkers van de afdeling Beleidscoördinatie hebben een overzicht over de methodieken en tools die in de diverse samenwerkingsverbanden tot stand komen en kunnen vanuit dit helikopteroverzicht de opgedane ervaringen delen met alle de verschillende projecten GBO.
Er worden regionale ontmoetingsdagen georganiseerd om ervaringen tussen de verschillende GBO projecten uit te wisselen en expertise aan te reiken.
De regionale beleidsmedewerkers van de afdeling Beleidscoördinatie hebben een goed overzicht over de methodieken en tools die in de diverse samenwerkingsverbanden tot stand komen en kunnen vanuit dit helikopteroverzicht de opgedane ervaringen delen met alle GBO’s.