Wat zijn de onthaal-, oriëntatie- en observatiecentra en de proeftuinen?
Onthaal-, oriëntatie en observatiecentra
Een onthaal-, oriëntatie- en observatiecentrum (OOOC) is een vorm van niet-rechtstreeks toegankelijke jeugdhulp voor een kind of een jongere. Het is de politie, het parket of de sociale dienst van de jeugdrechtbank die aan een OOOC vraagt om een diagnostisch onderzoek over het kind of de jongere op te starten.
De kinderen, jongeren en hun gezinnen worden begeleid om tal van redenen: relationele problemen tussen ouders en kinderen thuis, gedragsproblemen, problemen op school, druggebruik, problemen met politie en justitie … Jongeren kunnen indien nodig ook in het centrum verblijven tijdens de begeleiding.
Het OOOC moet achterhalen wat het probleem juist is en moet bepalen welke hulp het best past voor jongeren uit gezinnen waar de opvoeding moeilijk loopt. Het onderzoek kan 2 maanden (oriëntatie) of 4 maanden (observatie) duren:
- kortdurende oriëntatie, gericht op vraagverheldering en het bepalen van een gepast hulpverleningstraject
- meer langdurige observatie, gefocust op een meer diepgaande diagnosestelling, met aandacht voor het globaal functioneren en voor omgevingsproblemen. Ook klinische problemen en gedragsmoeilijkheden komen aan bod
De proeftuin
De proeftuin is een project dat door Opgroeien - Jeugdhulp gesubsidieerd wordt. De proeftuin is een proefproject dat zich richt tot een specifieke doelgroep, namelijk kinderen en jongeren uit gezinnen waar de opvoeding moeilijk loopt.
Verloop van de inspectie door Zorginspectie vanaf mei 2017
Tijdslijn
De inspecties bij de OOOCs en de proeftuinen begonnen in mei 2017. Voorafgaand, op 20 maart 2017, ontvingen de betrokken organisaties een toelichting over deze inspecties.
Hoe verliepen de inspectiebezoeken?
De inspecties ter plaatse waren onaangekondigd om zo een beter beeld te krijgen van de dagelijks geleverde zorg. De inspecteurs waren erg flexibel om het onaangekondigd bezoek zo vlot mogelijk te laten verlopen. Belangrijk daarbij was dat er zo min mogelijke hinder was voor de werking van de afdelingen en dat de zorg niet in het gedrang kwam. Er was een overzicht van de documenten die men kon klaar leggen.
De inspectievaststellingen zijn gebaseerd op:
- gesprekken met medewerkers
- gesprekken met jongeren
- inzage in jongerendossiers
- controle van procedures
- nazicht van cijfergegevens en vergaderverslagen
Ter ondersteuning van de gesprekken met patiënten en medewerkers voorzag Zorginspectie een infofolder voor medewerkers, jongeren en hun context:
Bij de inspectiebezoeken en in de verslaggeving werden een aantal definities en uitgangspunten gebruikt. Deze zijn gebaseerd op regelgeving en (internationale) richtlijnen. Ze werden gebruikt als achtergrond en onderbouw van het inspectie-instrument en zijn deels terug te vinden in het verslagsjabloon.
Doel van de inspectie
Doelstellingen van de inspecties van Zorginspectie bij de onthaal, oriëntatie- en observatiecentra (OOOC) en bij de proeftuinen zijn:
- zicht krijgen op een belangrijk deelaspect van de kwaliteit van zorg
- knelpunten kennen en objectiveren
- de sector ondersteunen in zijn verbeterbeleid
- het aantal vrijheidsbeperkende maatregelen doen dalen tot een strikt minimum
- aan de sector rapporteren over de stand van zaken
- aan de burgers rapporten
- input geven voor de opmaak van een referentiekader over het onderwerp vrijheidsbeperkende maatregelen in de bijzondere jeugdzorg
- input geven voor de opmaak van een sectoroverschrijdend referentiekader over dit onderwerp
Wat leest u in het verslag?
Algemeen doel van het inspectieverslag
De bevindingen van ieder inspectiebezoek staan in een inspectieverslag. Het doel van dit verslag is:
- het weergeven van de vaststellingen en het oordeel of de organisatie voldoet aan de geïnspecteerde regelgeving
- de organisatie schriftelijk op de hoogte brengen van de vaststellingen en het oordeel
- rapporteren aan het Agentschap Jongerenwelzijn
- informeren van andere betrokken lezers, o.a. burgers die verslagen in het kader van de openbaarheidswetgeving willen raadplegen
Zorginspectie stimuleert de voorzieningen in de jeugdhulp om hun inspectieverslag zélf openbaar te maken, en daarbij ook aan te geven op welke manier ze aan de slag gaan met de inspectievaststellingen.
Specifieke inspectieverslagen met betrekking tot vrijheidsbeperkende maatregelen in de voorzieningen van de jeugdhulp
Daarnaast publiceerde Zorginspectie, na afronding van het inspectietraject, de inspectieverslagen met betrekking tot vrijheidsbeperkende maatregelen in de voorzieningen van de jeugdhulp, Deze publicatie bevat ook het samenvattend sectoraal rapport. Zorginspectie geeft in dit rapport bijkomende toelichting over:
- de totstandkoming (doelstelling, methodiek) van de inspectieverslagen
- het ruimere kader m.b.t. de inspecties
Zorgvuldigheidsmaatregelen in de verslagen en in de inspectiemethodiek
Zorginspectie hanteert zorgvuldigheidsmaatregelen in de verslagen én in de inspectiemethodiek.
- definities en uitgangspunten worden vooraf gecommuniceerd zodat op voorhand duidelijk is wat Zorginspectie kan inspecteren
- we zorgen maximaal voor standaardisatie in de inspectiemethodiek
- de inspectievaststellingen zijn concreet, helder en objectief, vooral dankzij het gebruik van uniforme inspectievragen, door de nadruk op afstemming tussen de inspecteurs en omwille van het expliciet aftoetsen van de vaststellingen bij de geïnspecteerde zelf
- in het verslag wordt maximaal naar uniformiteit gestreefd
- we vermelden geen namen; enkel functietitels kan men terugvinden in de verslagen
- elk verslag is voorzien van een leeswijzer waarin men meer kan terugvinden over het opzet en de context van de inspectie
- Zorginspectie tracht een zo duidelijk mogelijke taal te hanteren en enkel jargon te gebruiken waar het onvermijdelijk is
Vragen over de inspectieronde 'vrijheidsbeperkende maatregelen'
Voor alle vragen over de inspectieronde 'vrijheidsbeperkende maatregelen' kan u contact opnemen met contact@zorginspectie.be.
Wat na de inspectie?
Na het inspectiebezoek ontvangt de organisatie het ontwerpverslag met de vaststellingen. Een inspectieverslag van Zorginspectie wordt pas definitief nadat de geïnspecteerde organisatie de kans gekregen heeft om te reageren op onjuistheden in het inspectieverslag. Op deze manier wil Zorginspectie ook de kwaliteit van de eigen verslaggeving opvolgen en verbeteren.
Zorginspectie bezorgt het definitieve verslag en de (eventuele) reactie aan het Opgroeien - Jeugdhulp. Dit agentschap staat in voor de verdere opvolging van de vaststellingen uit het inspectieverslag en beslist wat er met de erkenning gebeurt, op basis van onder andere de vaststellingen van Zorginspectie en het eigen dossier.
Overzichtsrapporten
Naast de individuele inspectieverslagen schetst Zorginspectie, aan de hand van haar kennis en terreinexpertise, ook een beeld van een sector. Dit sectorbreed beeld wordt gebruikt voor beleidsondersteuning.
In het rapport van 20 juni 2018 vindt u een samenvatting van de resultaten van de inspecties in de OOOC ’s en proeftuinen.