Het Agentschap Natuur en Bos van de Vlaamse overheid werkt al jaren aan meer en betere natuur voor iedereen. Ze doen dit met alle sectoren en via allerlei programma's en subsidies voor méér natuur en ook voor natuur in je buurt. 

In 2021 sloten Natuur en Bos en het Departement Welzijn, Volksgezondheid en Gezin (WVG) een samenwerkingsovereenkomst met daarin de volgende acties: 

ACTIE 1: Praktijkvoorbeelden documenteren

Doelstelling: sensibiliseren, inspireren, kennisopbouw en kennisdeling

Uit de projecten van Natuur in je Buurt (ANB) en Groene rand (ANB) en de VIPA-projecten ter preventie van agressie worden good practices opgespoord, bevraagd en geselecteerd om vervolgens gepresenteerd te worden in projectfiches. Deze fiches worden dan op een visueel aantrekkelijke manier aangeboden via de eigen kanalen (websites, Ecopedia, …).

In de projectfiches komen zowel de natuur- als de zorgcomponent aan bod. Er wordt tevens aandacht besteed aan het zorgaanbod dat is uitgewerkt op basis van contact met de natuur en via natuurbeleving.

Alle kennis/ervaringen kunnen dan weer intern en extern doorstromen, en het samenbrengen van natuur- en zorgdoelstellingen in concrete projecten illustreren. De projectfiches zullen onder meer volgende elementen bevatten:

• wervend beeldmateriaal;
• trefwoorden en eenvoudige zoektool;
• betrokken partijen;
• planmateriaal en kostenplaatje;
• bondige omschrijving van zorg- en natuurdoelstellingen;
• beschrijving zorgaanbod dat gebruikt maakt van natuur;
• ervaringen / leerpunten.

Tegelijk worden zorgvoorzieningen die nieuw bos hebben aangeplant, gevraagd om dit te registreren in de bosteller.be.

ACTIE 2: Opleiding natuur en gezondheid 

Doelstelling: kennisopbouw, ondersteuning, kennis- en ervaringsuitwisseling

Een opleiding wordt uitgewerkt rond het thema natuur en gezondheid. De doelstelling is om het bredere (wetenschappelijke) kader van de meerwaarde en de impact van natuur op gezondheid en welzijn toe te lichten samen met het hands-on praktijkvoorbeelden en richtlijnen voor wie er mee aan de slag wil. Voorbeeldprojecten worden uitgediept en lessen worden gecombineerd met plaatsbezoeken in de natuur en bij zorgvoorzieningen.

Secundair effect is dat er via een opleiding ook een netwerk aan mensen en experten kan ontstaan die verder invulling geven aan het thema en realisaties op het terrein kunnen ondersteunen.

Samenwerkingspartner: Inverde

Opleiding: https://www.inverde.be/opleidingen/studievoormiddag-zorg-voor-natuur-nat...

ACTIE 3: Biodiversiteitscriterium in GRO addendum Zorg

Doelstelling: realisatie op het terrein, sensibiliseren.

De meerwaarde van biodiversiteit wordt opgenomen in de VIPA-criteria duurzaamheid via het criterium zoals het beschreven staat in het instrument GRO. Concreet gaat het om 2 criteria: (1) de opmaak van een beheer- en inrichtingsplan en (2) de verbetering van de BAF+ indicator.

Momenteel loopt een onderzoek binnen de KUL rond de ontwikkeling van een GRO-addendum voor de Zorg. Hierin wordt dat criterium opnieuw geëvalueerd en kan een aanvullende invulling voor de zorgsector worden ontwikkeld. Daarbij wordt momenteel gedacht aan de toevoeging van een laagdrempeliger criterium en een verdere uitwerking van het rekenblad van de BAF+ indicator.

Het GRO-criterium wordt getoetst aan het instrumentarium natuurbeheerplan en gewenste natuurstreefbeelden en te ontwikkelen natuurreferentiebeelden voor de stedelijke context.

ACTIE 4: Ontzorgen van projecten natuur en gezondheid

Doelstelling: ontzorgen, begeleiden en ontsluiten van bestaande kennis, terreinrealisaties, …

We analyseren verder welke partijen, tools, noodzakelijk zijn om de zorgsector te ontlasten in de realisatie van kwaliteitsvolle functionele natuur. Dit om niet alleen (snellere) realisaties op het terrein te verwezenlijken, maar ook expliciet invulling te geven aan de kwaliteit van de vergroening en het therapeutisch gebruik achteraf. Dit betreft de voorbereidingsfase zoals het stakeholdersproces met participatieoefening, ontwerptafel en co-creatie tot en met de planvorming en het ontwerp van de inrichting. Dit is dus alles wat voorafgaat aan de eigenlijke inrichting op het terrein.

De aspecten die verder meegenomen worden zijn: het meer structureel inschrijven van natuurdoelstellingen in de omgevingswerken van zorgvoorzieningen, inzetten op begeleiding van projecten (op maat, in groep, …), instrumenten voor beheer, ontsluiten van bestaande voorbeeldbestekken, inspiratiegids (INBO) …  en hoe we hier verder rond kunnen samenwerken.

Momenteel werken ANB en het Departement Zorg al samen rond volgende acties:

• bij natuur-gezondheidsprojecten aandacht te hebben voor zorgnoden
• zorgvoorzieningen warm te maken om met welzijnsgroen aan de slag te gaan
• het thema in bestaande subsidie-instrumenten te integreren

Realisatie: https://www.natuurenbos.be/dossiers/natuur-de-zorg 

Natuur-gezondheidsprojecten 

Momenteel ondersteunt Natuur en Bos al verschillende types van ‘Natuur-gezondheidsprojecten’. Dit zijn projecten die de natuur bevorderen en beter inzetten om welzijn en gezondheid te verbeteren, ook bij kwetsbare doelgroepen. Méér mensen naar de natuur, maar ook méér natuur naar de mensen. Natuur en Bos zet deze projecten dikwijls op in samenwerking met zorgvoorzieningen.

Zo zijn er:

• Snoezelbossen: plekken nabij zorgvoorzieningen voor mensen met een zorgnood om tot rust te komen
• Wachtkamers in de natuur: om het ‘wachten’ in zorgvoorzieningen tot een natuurbeleving om te vormen
• Natuuroases: plekken waar je in stilte de natuur met al je zintuigen kan beleven
• Kleine wildernissen: inspirerende kleine natuurplekjes in een stedelijke omgeving gericht op de buurt en/of kleine kinderen
• Projecten rond ‘Revalideren in het bos’: om natuurbeleving voor iedereen toegankelijk te maken, ook voor personen met een fysieke beperking of verminderde mobiliteit.

Meer informatie en voorbeelden van natuur-gezondheidsprojecten vindt u in de rubriek ‘Natuurlijk goed’ op de website van Natuur en Bos van de Vlaamse Overheid.

Projectoproep ‘Natuur in je Buurt’ 

Sinds 2019 organiseert Natuur en Bos de projectoproep ‘Natuur in je buurt’: lokale projecten die inzetten op het toegankelijker maken van natuur, het lichamelijk en geestelijke welzijn of het verbeteren van milieukwaliteit. Naar aanleiding van de samenwerking met het Departement Zorg stelde Natuur en Bos deze projectoproep open voor alle zorgvoorzieningen. Wil je weten wanneer de volgende oproep is? Of wie de laureaten van de voorgaande oproepen zijn? Alle info over deze oproep vind je op de website van het Agentschap Natuur en Bos.