De actuele visie op zorg vraagt een aangepaste vertaling in de nieuwe infrastructuurconcepten. In residentiële projecten is er meer aandacht voor het benaderen van genormaliseerd wonen. We zien een evolutie naar een open planindeling waarin een leefgroep een kern met eigen woonfunctie wordt.  

Het bestaande normenkader voor brandveiligheid in zorggebouwen is onvoldoende afgestemd op deze evolutie. Het planmodel van de klassieke verpleegeenheid met strikte functionele scheiding van de evacuatiewegen vormt immers nog altijd de basis van dit kader.

Brandveiligheid in zorggebouwen blijft delicaat. Het beleid bepaalt de mate waarin de veiligheid van kwetsbare personen wordt verzekerd. Vanuit de bevoegdheid voor de specifieke regelgeving brandveiligheid in zorggebouwen gaf de invoering van het BVR brandveiligheid ouderenvoorzieningen in 2011 de aanzet voor de ontwikkeling van een aangepast Vlaams normenkader.

Ondertussen is geïnvesteerd in verdere kennisontwikkeling over beschikbare alternatieve brandveiligheidsmaatregelen. Vooral maatregelen die kunnen ingezet worden bij rookbeheersing kregen hierbij aandacht. Door de toepassing van alternatieve brandveiligheidsmaatregelen zou de evolutie naar een meer open planinvulling ook in de brandveiligheidsnormen kunnen meegenomen worden.

In een eerste fase deed de studie brandveiligheid VIPA I (2016): Onderzoek brandveiligheid in ouderenvoorzieningen onderzoek naar brandveiligheid in nieuwe zorgconcepten voor ouderenvoorzieningen.

Vanaf 2019 startte de verbreding van de scope van 'ouderenvoorzieningen' naar álle 'zorgvoorzieningen'.  Het VIPA kwam zo tot een beoordelingskader voor alternatieve brandveiligheidsmaatregelen in zorgvoorzieningen. Samen met EWI (programma innovatieve overheidsopdrachten (PIO)) en Steunpunt WVG doorliep het VIPA een traject voor de ontwikkeling van het beoordelingskader.  Dit traject begon met een voortraject waarbij aan de hand van een behoeftenanalyse (VIPA/EWI) is nagegaan welke brandveiligheidsmaatregelen of technologieën prioritair zijn binnen een framework volgens bewoner- en gebouwtype. Daarnaast is ook de haalbaarheid (financieel/technisch/praktisch) van de maatregelen ingeschat.

De behoefteanalyse bracht de bestaande nood aan verdere kennisopbouw en ondersteuning voor het realiseren van brandveiligheid in zorgvoorzieningen in beeld.
Twee prioriteiten kwamen hierbij expliciet naar voor:

• een duidelijke behoefte in de sector aan ondersteuning bij training van personeel voor operationele processen (o.a. evacuatie) bij brand
• de nood aan verdere kennisontwikkeling over rookbeheersing in zorgvoorzieningen.

Dit resulteerde in het uitzetten van 2 deeltrajecten die ondertussen ook zijn doorlopen:

• er is een tool voor evacuatietraining in zorggebouwen ontwikkeld (project opgenomen door Zorgnet-Icuro/VLAIO)
• de kennis over rookbeheersing is uitgebreid met het brandproefprogramma  (VIPA II) en de ontwikkeling van het beoordelingskader voor brandveiligheid in zorggebouwen (VIPA III).

Informatie:

1. Studieopdracht: Beoordelingskader voor brandveiligheid in de zorgsector: behoefteanalyse
2. Opdrachtgever: VIPA en EWI (PIO)
3. Opdrachtnemer: Addestino Innovation Management
4. Looptijd studieopdracht: 01/2018 - 09/2018

'Innovatieve toepassing van rookbeheersing in woonzorggebouwen: brandproefprogramma  en analyse' (VIPA/EWI)
De opdracht betrof het ontwerp en de uitvoering van een brandproefprogramma om de technische kennis over rookbeheersing in zorggebouwen verder te verdiepen. Een beperkte set van brandproeven op reële schaal is uitgevoerd. Vooraf geselecteerde combinaties van bestaande en nieuwe technologieën, die impact hebben op rookbeheersing in de specifieke bouwkundige context van een zorgvoorziening, zijn getest. Hiervoor werkte de opdrachtnemer samen met een projectgroep bestaande uit een brede vertegenwoordiging van aanbieders van nieuwe actieve technieken op het gebied van rookbeheersing bij brand. Aanvullende CFD-simulaties (CFD: Computational Fluid Dynamics) zijn uitgevoerd om de invloed van verschillende parameters (drukverschil, zichtbaarheid,…) te onderzoeken en om vast te leggen onder welke randvoorwaarden de actieve technieken kunnen toegepast worden. 

Met de uitvoering van het brandproefprogramma is de doelmatigheid van een innovatief residentieel rookbeheersingssysteem, al dan niet in combinatie met een automatisch blussysteem, en de inzet van brandwerende schermen en rookwerende deuren in de praktijk getest. De randvoorwaarden voor de toepassing van de innovatieve technieken zijn in beeld gebracht waardoor het mogelijk werd het geheel te integreren in het beoordelingskader voor brandveiligheid in zorggebouwen.

De innovatieve overheidsopdracht voorzag een samenwerking tussen het VIPA/EWI (opdrachtgever) en de projectgroep (opdrachtnemer) die resulteerde in een win/winsituatie, waarbij het VIPA via de projectgroep beroep kon doen op de inbreng van de producenten en de projectgroep de mogelijkheid kreeg om de innovatieve technieken voor actieve brandveiligheid in een afgebakend toepassingskader af te toetsen.

Specifiek voor het innovatief residentieel ontrokingssysteem werd op initiatief van Fireforum ondertussen gestart met het opstellen van ‘Regels van Goed Vakmanschap’ (RGV)  om in de loop van 2022 praktische richtlijnen voor de toepassing van dergelijk systeem aan te reiken, rekening houdend met de interactie met andere brandbeveiligingsmaatregelen.

Link onderzoeksrapport:

• Innovatieve toepassing van rookbeheersing in woonzorggebouwen: brandproefprogramma  en analyse.pdf (VIPA/EWI - 2021) 
• Innovative application of smoke control in residential care buildings: fire tests and analysis.pdf (VIPA/EWI-2021)

Informatie:

1. Studieopdracht: Innovatieve toepassing van rookbeheersing in woonzorggebouwen: brandproefprogramma  en analyse (VIPA II)
2. Opdrachtgever: VIPA en EWI (PIO)
3. Opdrachtnemer: Warringtonfire nv Gent i.s.m. projectgroep bestaande uit Etex Building Performance, Keller, Kingspan Light & Air, Rf-Technologies, BFSN, EFSN en VSI
4. Looptijd studieopdracht: 08/2020 - 09/2021

'Analyse van experimenten en numerieke simulaties van brandproeven voor de ontwikkeling van een beoordelingskader voor brandveiligheid in zorggebouwen' (SWVG/VIPA - 2021)
De opdracht betrof de technisch-wetenschappelijke onderbouwing voor de ontwikkeling van een beoordelingskader voor brandveiligheid in zorggebouwen, in het bijzonder wanneer er actieve brandbeveiliging aanwezig is om rookverspreiding te beperken. Deze onderbouwing is gebaseerd op de interpretatie en de analyse van CFD-berekeningen, die gevalideerd zijn met behulp van gegevens van brandproeven. Voor diverse settings is nagegaan met welke combinaties van brandveiligheidsmaatregelen en evacuatiestrategieën een gewenst veiligheidsniveau kan bereikt worden.  Dit rekening houdend met de specifieke zorgcontext (zoals zelfredzaamheid en kwetsbaarheid van de bewoners en beschikbaarheid van verzorgend personeel).

De kennisopbouw van het onderzoek maakt het mogelijk om in innovatieve zorgprojecten kostenefficiënte keuzes te maken bij het ontwerpen van zorginfrastructuur. De opties en consequenties voor de brandpreventiemaatregelen bij toepassing van een open planopbouw waarbij de strikte brandwerende scheiding tussen leefruimten en evacuatieweg wordt verlaten, zijn bij de start van het ontwerpproces duidelijk. De bestaande rem om planontwerpen af te stemmen op actuele zorgconcepten wordt daarmee weggewerkt. Vooral de kennisopbouw over rookverspreiding in dergelijke setting maakt het mogelijk om de beschikbare (bestaande en innovatieve) actieve maatregelen efficiënt in te zetten.

Het onderzoeksrapport biedt een duidelijk kader dat de technische commissie brandveiligheid (TCB) van het departement WVG onmiddellijk kan gebruiken bij de evaluatie van alternatieve voorstellen in afwijkingsaanvragen voor brandveiligheid. In de directe praktijk zal het beoordelingskader toelaten voorgestelde combinaties van actieve brandveiligheidsmaatregelen binnen een juiste context te evalueren, zelfs binnen een ruimere context dan enkel voor zorggebouwen.

Op langere termijn zal in nieuwe specifieke regelgeving voor brandveiligheid in zorggebouwen de benadering op basis van een beoordelingskader opgenomen worden.

Link onderzoeksrapport:

• 'Analyse van experimenten en numerieke simulaties van brandproeven voor de ontwikkeling van een beoordelingskader voor brandveiligheid in zorggebouwen' (SWVG/VIPA - 2021)
• Publicaties Steunpunt Welzijn Volksgezondheid & Gezin

Informatie:

1. Studieopdracht: analyse van experimenten en numerieke simulaties van brandproeven voor de ontwikkeling van een beoordelingskader voor brandveiligheid in zorggebouwen (VIPA III)
2. Opdrachtgever: Steunpunt Welzijn, Volksgezondheid en Gezin i.s.m. het VIPA
3. Opdrachtnemer: Bart Merci, Vakgroep Bouwkundige Constructies en Bouwmaterialen, Universiteit Gent
4. Looptijd studieopdracht:  11/2020 - 10/2021