In dit rapport werd aan de hand van de bevraging in 2016 een uitvoerige schets opgemaakt van samengestelde gezinnen in Vlaanderen.

Een op tien gezinnen in Vlaanderen is een samengesteld gezin. Dit cijfer komt neer op grofweg 95.000 samengestelde gezinnen.

Hoe ziet het samengestelde gezin eruit?

Uit de gezinsenquête blijkt dat het ene samengestelde gezin het andere niet is. Met andere woorden, binnen de samengestelde gezinnen is de diversiteit groot. Zo is meer dan de helft van de samengestelde gezinnen een stiefvadergezin. Een vijfde van de samengestelde gezinnen is een stiefmoedergezin en een vijfde is een samengesteld gezin met zowel een stiefmoeder als een stiefvader.

Voor samengestelde gezinnen klopt het gezinsgevoel, of wie men tot het gezin rekent, ook niet met de woonplaats van de gezinsleden. Eén op drie samengestelde gezinnen heeft gezinsleden die wettelijk gezien niet in hetzelfde huishouden wonen. Hun domicilie is ergens anders gevestigd, voor de kinderen vaak bij de andere ouder en/of de nieuwe partner woont officieel nog apart. En liefst één op twee samengestelde gezinnen heeft gezinsleden die een deel van de tijd elders wonen. 

Samengestelde gezinnen geven wel aan iets minder tevreden te zijn met de samenstelling van het gezin dan intacte gezinnen. Onder andere de verblijfsregeling van de kinderen had men graag anders gezien.

Doen samengestelde gezinnen het minder goed dan andere gezinnen?

Neen, zo blijkt.

Welbevinden en de sfeer in het gezin

Samengestelde gezinnen functioneren even goed als intacte gezinnen, en respondenten in samengestelde gezinnen voelen zich even goed en even gezond. Ze doen iets minder sociale activiteiten, en hun sociaal netwerk is net wat kleiner, maar ze geven aan evenveel sociale steun te krijgen en ze zijn even tevreden met hun sociaal leven als intacte gezinnen.

De relatie met de nieuwe partner

Samengestelde gezinnen kiezen wel opvallend minder vaak voor het huwelijk en wonen veel vaker ongehuwd samen. De kwaliteit van de relatie met de partner in samengestelde gezinnen is echter even goed, men is even tevreden met de relatie en ze ervaren globaal genomen evenveel steun van de partner als respondenten in intacte gezinnen.

Wel zeggen ze dat ze wat minder op hun partner kunnen rekenen voor de opvoeding, de zorg en opvang van de kinderen, maar tegelijk kunnen ze meer terecht bij de partner bij het invullen van de vrije tijd en het opbouwen van een sociaal leven.

De opvoeding van de kinderen

Ouders in samengestelde gezinnen beleven de opvoeding van de kinderen niet ‘anders’ dan ouders in intacte gezinnen, maar ze ervaren de opvoeding van de kinderen wel als meer belastend en vooral moeders maken zich meer zorgen of hebben vaker vragen over de opvoeding van de kinderen. De top drie onderwerpen waar ze mee worstelen zijn:

• emotionele problemen van de kinderen
• ongehoorzaamheid, niet luisteren, liegen
• stellen van regels en het toezicht daarop

Ouders in samengestelde gezinnen zijn iets minder betrokken op de kinderen. Dit wil zeggen dat ze bijvoorbeeld iets minder vaak dan andere ouders tijd vrijmaken voor activiteiten met de kinderen of minder vaak een schouderklopje of een knuffel geven. Stiefvaders staan ook wat minder vaak mee in voor de opvoeding van de kinderen. Maar de verschillen zijn klein. Ouders in samengestelde gezinnen verschillen verder niet of weinig van andere ouders in het aanleren van regels of in opvoedingsgedrag dat minder gunstig is voor de ontwikkeling van de kinderen zoals het kind te veel belonen met geld en cadeaus of straffen.

Ze geven wel vaker aan dat de kinderen emotionele problemen hebben. Ze zeggen ook vaker, en vooral de stiefouders, dat de kinderen hyperactief zijn of gedragsproblemen vertonen. Maar ook hier zijn de verschillen klein en kinderen in samengestelde gezinnen zijn even sociaal als andere kinderen. 

De taakverdeling thuis

Samengestelde gezinnen lijken wel wat meer op weg naar een gelijke verdeling van de huishoudelijke taken, want moeders rapporten minder spanningen en conflicten hierover en vaders geven vaker aan dat ze de taken eerlijk verdelen of zelfs meer doen dan eerlijk is.

Gezinsorganisatie

Samengestelde gezinnen verschillen vooral van intacte gezinnen op het vlak van organisatie. Zo zijn ze niet alleen minder vaak gehuwd, ze huren veel vaker de gezinswoning en ze leggen ook minder vaak al het inkomen in één pot. Maar hoe langer ze samen zijn, hoe meer ze ook hierin gaan lijken op intacte gezinnen.