Anderhalf jaar na de start zijn er bij het Family Justice Center (FJC) Limburg 1.855 dossiers van intrafamiliaal geweld aangemeld. Binnen het FJC werken politie, justitie en hulpverlening intensief samen onder 1 dak.

“En die aanpak loont”, aldus procureur Guido Vermeiren. “We willen vanaf het najaar zelfs nog een tandje bijsteken door aan te sluiten bij het ‘Project M’. Via de aanwezigheid van een parketmagistraat bij de lokale politie zullen we ook in dossiers van intrafamiliaal geweld dan snellere en beter afgestemde beslissingen kunnen nemen.” De ambitie is ook om de werking van het FJC – die nu beperkt is tot de politiezones Carma en Limburg Regio Hoofdstad – uit te rollen over heel Limburg. “Maar dat vraagt natuurlijk extra hulpverlenende capaciteit”, zeggen burgemeesters Steven Vandeput en Wim Dries. In de zomer opent het FJC alvast een tweede locatie in Genk.

De cijfers liegen er niet om: 18 maanden na de oprichting van het Limburgse Family Justice Center hebben de politiezones Carma en Limburg Regio Hoofdstad - goed voor een kleine 40% van het aantal inwoners in Limburg - 1.855 dossiers van intrafamiliaal geweld geregistreerd. Van die dossiers klasseren politie en parket er 20% als zeer ernstig (tijdelijk huisverbod en de zogenaamde rode dossiers), 35% als ernstig en 45% als minder ernstig. Het FJC ontving dossiers uit Genk (25%), Hasselt (24%), Houthalen-Helchteren (10%), Zonhoven (7%), Oudsbergen (6%), Diepenbeek (5%), Bree en Lummen (elk 4%), Kinrooi, Bocholt en Herk-de-Stad (elk 3%), As, Halen en Zutendaal (elk 2%).

Jo Vandeurzen, Vlaams minister van Welzijn, Volksgezondheid en Gezin: “De ambitie van het Family Justice Center om nauwer samen te werken tussen politie, justitie en hulpverleners bij meldingen van intrafamiliaal geweld en kindermishandeling, blijkt aan te slaan. Op deze manier kunnen we veel gezinnen in een preventief stadium helpen. De Vlaamse regering heeft deze legislatuur reeds een bijzondere inspanning gedaan om de Centra voor Algemeen Welzijn en de rechtstreeks toegankelijke jeugdhulp te versterken.  Deze inspanningen moeten ook de volgende legislatuur worden verdergezet, samen met de uitvoering van het decreet betreffende de justitiehuizen om de ketenaanpak verder te implementeren. ”

17% meer geregistreerde feiten  

De Limburgse politiediensten en het parket hebben van de aanpak van intrafamiliaal geweld een prioriteit gemaakt. En dat vertaalt zich voor onze provincie in een stijging van 17% van de geregistreerde feiten in de periode 2016-2018, terwijl Vlaanderen een daling van 10% optekent. “Dat hadden we verwacht”, zegt de procureur. “Al betekent dat niet dat de problematiek toeneemt, maar dat hij zichtbaarder wordt omdat we sneller en beter registreren.”

“Door de goede samenwerking met de hulpverlenende partners binnen het FJC, volgt daar in de 2 betrokken politiezones ook een snel en proactief hulpaanbod op. Zowel OCMW Genk en Hasselt, de justitiehuizen, het CAW, het Vertrouwenscentrum Kindermishandeling en de VGGZ hebben daar medewerkers voor vrijgesteld”, aldus de procureur. “Daardoor slagen we er beter in om escalatie te vermijden en de veiligheid te herstellen.”

“In de zwaarste dossiers, waarbij we als parket een tijdelijk huisverbod opleggen, zetten we bovendien onze turbo op”, gaat de procureur verder. Het FJC Limburg experimenteert sinds een jaar namelijk met een pilootproject rond snelle én intensieve begeleiding na een tijdelijk huisverbod, een primeur voor ons land. Met succes, want momenteel zijn 34 Limburgse gezinnen in begeleiding. Politie en justitie geven via het huisverbod een duidelijk signaal, terwijl gespecialiseerde hulpverleners meteen met het gezin aan de slag gaan en hen een jaar opvolgen. “Het project lost de hooggespannen verwachtingen helemaal in. Hoe sneller we na een crisis kunnen ingrijpen, hoe meer het getroffen gezin openstaat voor verandering en hulp.”

Bijkomende hulpverleningscapaciteit

Ook Hasselts burgemeester Steven Vandeput ziet de meerwaarde van een doorgedreven samenwerking tussen politie, justitie en zorgverlening. “De huidige werking van justitie mist vaak effect omdat zowel de reactie op de strafbare feiten als de uitvoering van beslissingen te laat komt. De integratie van dossiers van intrafamiliaal geweld in ‘Project M’ is dan ook een goede zaak.” Het ‘Project M’ is een proefproject waarbij onmiddellijk en rechtstreeks contact tussen parket en politie voor een efficiëntere en snellere behandeling van dossiers moet zorgen. Op die manier willen politie en parket het gevoel van straffeloosheid verminderen en een sterk signaal geven aan slachtoffers, verdachten en samenleving.  Ook  de justitiehuizen van Hasselt en Tongeren engageren zich in dit project. 

“Daarnaast is het hulpaanbod vaak nog te versnipperd of te reactief, waardoor we moeten vaststellen dat slechts in een minderheid van de zware dossiers die bij het FJC terechtkomen hulpverlening al betrokken is”, zegt burgemeester Vandeput. “Dankzij de intensieve afstemming en samenwerking binnen het Family Justice Center kunnen we alle partijen nu snellere en betere oplossingen aanreiken. Maar dat heeft natuurlijk een effect op de hulpverleningscapaciteit die nodig is. Als stad hebben we mee onze schouders onder het FJC gezet, onder meer door te investeren in extra hulpverlenende capaciteit en in de nodige infrastructuur.”

Een verantwoordelijkheid van alle overheden

Na de Welzijnscampus in Hasselt krijgt het FJC Limburg er deze zomer een locatie bij in Genk, in het Sociaal Huis Portavida op de Weg naar As. Burgemeester Wim Dries: “In Genk, en eigenlijk in heel Limburg, is er een sterke traditie van samenwerking en netwerkvorming. We zijn dus grote voorstander van geïntegreerde samenwerking, van het bundelen van krachten en expertise en het voorkomen van versnippering. De cliënten en burgers moeten door het bos de bomen nog kunnen zien. De sterkte van het FJC is dat het geen nieuwe instelling of voorziening wil zijn, maar dat het staat voor een efficiëntere en effectievere manier van het organiseren van de aanpak van intrafamiliaal geweld. Binnen het intersectorale kader van het FJC wordt ook volop expertise opgebouwd rond thema’s als hoogconflictueuze scheidingen en eergerelateerd geweld.”

Uiteindelijk hebben alle Limburgse gemeentes er belang bij dat deze aanpak verder wordt uitgerold, vinden beide burgemeesters en de procureur. “Alleen moeten we bekijken hoe de verschillende lokale besturen financieel kunnen bijdragen in deze samenwerking. Want er zijn natuurlijk bijkomende middelen nodig om de werking uit te bouwen en op lange termijn te verzekeren. Ook de Vlaamse overheid heeft daarin een belangrijke verantwoordelijkheid. In die zin pleiten we ervoor dat de verdere ontwikkeling en financiering van het Family Justice Center wordt opgenomen in het volgende Vlaams regeerakkoord.”

FJC Limburg in cijfers

• 1.855 dossiers (16.10.2017 - 15.04.2019)
• Triage dossiers
  • Tijdelijk huisverbod: 4%
  • Rood: 16%
  • Oranje: 35%
  • Groen: 45%
• Geweldstype
  • Partnergeweld: 78%
  • Kindermishandeling: 10%
  • Oudermishandeling: 6%
  • Vechtscheiding: 5%
  • Sibling-geweld: 2%
  • Ouderenmis(be)handeling: 1%
  • Eergerelateerd geweld: 1%
• Geweldsvorm
  • Fysiek geweld: 59%
  • Psychisch geweld: 58%
  • Bedreigingen: 36%
  • Vernielingen: 25%
  • Economisch geweld: 5%
  • Seksueel geweld: 4%
  • Opsluiting/isolering: 4%
  • Verwaarlozing: 3%
  • Ontvoering: 1%
• Kinderen
  • Kinderen -18: 66%
  • Aanwezig tijdens geweld: 35%
  • Rechtsreeks getuige geweld: 30%
  • Rechtsreeks slachtoffer geweld: 10%
  • VOS-pv (verontrustende opvoedingssituatie): 28%
  • Gekend bij gemandateerde voorziening: 14%
  • Onder toezicht jeugdrechtbank: 4%
• Taal: in 5% tolk nodig
• Risicofactoren
  • Eerdere feiten intrafamiliaal geweld: 52%
  • Andere relevante feiten: 50%
  • Middelengebruik: 39%
  • Psychisch functioneren: 33%
  • Huisvesting: 20%
  • Financiën: 18%
  • Opvoeding: 12%
  • Extreme fixatie/jaloezie: 11%
  • Gebruik wapens: 7%